Czy wiązanie i lutowanie szprych jeszcze ma sens?
Na temat wiązania i lutowania szprych krąży wiele domysłów i mitów. Niewielka część zawodników i mechaników – zwłaszcza starszej daty – wciąż uważa, że ten zabieg przynosi szereg korzyści, z których najważniejsza to rzekomy wzrost sztywności koła. W takim razie, dlaczego obecnie jest to tak rzadko spotykana praktyka? Czy w XXI wieku nikt nie ma na to czasu? A może to po prostu … nie ma sensu?
Korzyści lutowania szprych
Najważniejsze korzyści, wynikające z wiązania szprych, to:
- zmniejszenie tarcia między stykającymi się szprychami, co przekłada się na wyciszenie uciążliwych zgrzytnięć, kliknięć i skrobnięć obecnych zwłaszcza podczas mocniejszego naciskania na pedały. Zjawisko to występuje szczególnie w kołach ze słabo naciągniętymi szprychami. W czasach, gdy drewno było głównym materiałem, z którego produkowano obręcze, był to powszechny problem;
- w razie pęknięcia jednej ze szprych będą one trzymać się razem, co pozwala dokończyć zawody lub dojechać do celu bez konieczności wydobywania pękniętej szprychy z koła w trasie.
I to by było na tyle, jeśli chodzi o pewniaki.
Lutowanie szprych a sztywność kół
Teraz spróbujemy odpowiedzieć na pytanie czy wiązanie szprych przekłada się na wzrost sztywności. Zainteresowanych tematem sztywności kół odsyłamy do naszego wpisu na blogu pt. Demistyfikacja sztywności kół. Tak się złożyło, że akurat przeplataliśmy koło do zabytkowego tandemu Legnano z lat 70., gdy klient sobie zażyczył, by związać i zlutować szprychy. Wykorzystaliśmy okazję do tego, żeby zmierzyć sztywność boczną przed i po wykonaniu tej czynności. Jest to dość wyjątkowe koło – złożone na 40 prostych szprychach o średnicy 1,8 mm oraz miękkiej jak stary banan niskoprofilowej obręczy. Niemniej zależność, którą możemy tu zaobserwować, jest uniwersalna dla wszystkich kół. Wyniki przedstawione poniżej pokazują wyraźnie, że wiązanie i lutowanie szprych nie zwiększa sztywności bocznej. Jak zostało powiedziane w Demistyfikacji… zbyt niska sztywność radialna oraz skrętna nie są problemem w poprawnie złożonych kołach rowerowych, a zatem – upraszczając – wiązanie i lutowanie szprych nie wpływa na sztywność kół.
Odchylenie koła w miejscu obciążenia i po przeciwległej stronie:
Koło przed lutowaniem szprych – 1,36 / 0,23 mm
Koło ze zlutowanymi szprychami – 1,36 / 0,26 mm
Lutowanie szprych współcześnie
Współcześnie produkowane obręcze są na tyle sztywne i mocne, że pozwalają na naciąganie szprych do takich wartości naprężenia, że uciążliwe dźwięki wynikające z wzajemnego ocierania o siebie szprych na krzyżach nie są już powszechnym problemem. Natomiast obecnie produkowane szprychy są tak dobrze wykonane, że problem ich pękania (jeżeli koła były starannie składane i naciągane przez profesjonalnego kołodzieja, który umie używać tensometru) nie jest już tak częsty jak kiedyś. Zatem wszystkie benefity wynikające z wiązania szprych są już nieaktualne. Kolejnym powodem sprawiającym, że lutowanie szprych obecnie nie ma większego sensu, jest fakt, że wysokiej klasy szprychy są teraz produkowane z gładkiej stali nierdzewnej, z którą lut niechętnie się spaja. Jedyne dwa powody, dla których ciągle może być sens to robić, to estetyka lub restauracja zabytkowego roweru z dbałością o detale i z szacunkiem do historycznych rozwiązań. Jeżeli, mimo naszej opinii, nadal chcesz związać i zlutować szprychy w swoich kołach, to możesz powierzyć to zadanie nam – choć przygotuj się, że ze względu na pracochłonność tej usługi, nie będzie tanio.
